قانون دوبلین، مجوز ورود یا خروج از اروپا؟
اروپایی‌ها همه کسانی را که می‌خواهند به عنوان پناهنده در هر یک از کشورهای این قاره زندگی کنند، فیلتر می‌کند.
برای این کار هم از قانونی به اسم قانون دوبلین دارند. در سال 1997، موج جدیدی از درخواست پناهندگی به اروپا شروع شد و آنها که دیدند به زودی با تعداد زیادی درخواست‌های پناهندگی از کشورهای مختلف روبرو می‌شوند در شهر دوبلین کشور ایرلند دور هم جمع شدند تا برای این موضوع فکری بکنند.
نتیجه این هم فکری، معاهده دوبلین شد. طبق این قانون، پناهجو به اولین کشور اروپایی که وارد می‌شود، همان کشور مسئول رسیدگی به پرونده پناهندگی اوست.
در این توافق بر خلاف شهر زیبای دوبلین، اثری از زیبایی دیده نمی‌شود. اگر چه برای زیبا کردن آن، تا به حال 2 بار تغییراتی در این قانون داده‌اند، اما در نهایت تغییری به نفع پناهجویان اتفاق نیفتاد.
موردی مثل بازگرداندن اجباری پناهجو به کشوری که از آن آمده، از جمله مواردی است که سازمان‌ها مروبط به امور پناهجویان آن را غیر انسانی و بی رحمانه می‌دانند.
اما همچنان، خیلی از افراد بدون آگاهی از روش‌های درست مهاجرت، مسیر پناهندگی را انتخاب می‌کنند.
یعنی آخرین روشی که به جز در موارد استثنایی، به دلیل خطرات و مشکلاتی که با خود به همراه دارد هیچ کس آن را توصیه نمی‌کند.
قانون دوبلین چیست؟
همانطور که اشاره شد، قانون دوبلین نوعی فیلتر برای افرادی است که قصد پناهندگی در اروپا را دارند.
افراد زیادی هستند که واقعاً شرایط پناهجویی به کشورهای اروپایی را ندارند، اما می‌خواهند به اسم پناهجو به اروپا مهاجرت کنند.
علاوه بر این، ورود هر پناهجو به یک کشور با خود هزینه‌های مالی، فرهنگی زیادی به همراه دارد.
در نتیجه، اروپایی‌ها می‌خواهند تا جای ممکن از ورود پناهندگان جلوگیری کنند و فقط پناهجویان واقعی وارد اروپا شوند.
نتیجه این سیاست مشابه خیلی از سیاست‌ها، تصویب قوانینی مثل قانون دوبلین می‌شود که شرایط انسانی در آنها، در اولویت نیست.
بنابراین، مسیر مهاجرت به اروپا از راه پناهندگی را به مسیری سخت، پر خطر و پر از ابهام تبدیل می‌کند.
بر اساس قانون دوبلین، فردی که تقاضای پناهندگی دارد به اولین کشور اروپایی که وارد شد، همان کشور مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی آن شخص است.
برای مثل اگر پناهجو وارد ایتالیا شد، کشور ایتالیا باید به درخواست پناهندگی فرد رسیدگی کند. علاوه بر این، این پناهجو نیست که کشور مورد نظرش برای پناهنده شدن انتخاب می‌کند.
در نتیجه، بعد از بررسی شرایط یک پناهجو مسئول رسیدگی به هر کشوری که تشخیص داده شود، واگذار می‌شود.
پس اگر یک پناهجو با هدف مهاجرت به یونان وارد قبرس شد و بعد از رسیدگی به درخواست او کشور ایتالیا را مسئول رسیدگی تشخیص دادند، پناهجو نمی‌تواند هیچ ادعایی برای اصرار به پناهندگی در یونان داشته باشد.
مدت زمانی که به درخواست پناهندگی یک فرد رسیدگی می‌شود، روی کاغذ بین 2 تا 6 ماه است. اما در عمل هیچ زمان مشخصی اعلام نمی‌شود.
قانون دوبلین 3 چیست؟
قانون دوبلین را چندین بار بازنگری کردند و هر بار چیزهایی به آن کم یا اضافه شد. قانون دوبلین 3 بعد از قانون دوبلین 2 تصویب شد.
هر بار هم صدای مدافعان حقوق بشر بیشتر از قبل درآمد و این قانون را زیر سؤال بردند. مدافعان حقوق بشر، این قانون را غیر انسانی می‌دانند.
پناهندگان را در کمپ‌های با شرایط غیر انسانی نگهداری می‌شوند که حداقل امکانات را دارد و اساساً هیچ حقوق انسانی برای آنها در نظر گرفته نشده است.
کمپ موریا از نمونه‌های این کمپ‌های پناهندگی است. کسانی که درخواست پناهندگی یونان کرده باشند در این کمپ نگهداری می‌شوند که دیده‌بان حقوق بشر آنجا را یک زندان در هوای آزاد توصیف کرد.
حتما بخوانید: پناهندگی یونان، دروزاه بهشت یا جهنم
در قانون دوبلین 3، مورد نحوه رسیدگی به درخواست پناهندگی را تغییر دادند. موردی که در بالا به آن اشاره شد که خودشان تشخیص می‌دهند مسئول رسیدگی به درخواست فرد پناهجو به عهده چه کشوری است، موردی است که در قانون دوبیلن 3 مطرح شد.
با وجود اینکه تو جه به شرایط بیماران، کودکان، خانواده‌ها و به طور کلی افراد آسیب پذیر در قانون دوبلین 3 توجه بیشتر شده است، اما همچنان بسیاری از سازمان‌هایی که در امور پناهندگی فعالیت می‌کنند در مورد این قانون ابراز نگرانی می‌کنند.
چه کشورهایی قانون دوبلین ندارند؟
در حال حاضر 32 کشور اروپا یعنی کشورهای کشورهای آلمان، انگلستان، اتریش، ایتالیا، ایرلند، ایسلند، اسپانیا، اسلوواکی، اسلوونی، استونی، بلژیک، بلغارستان، دانمارک، سوئیس، سوئد، هلند، کرواسی، قبرس، جمهوری چک، فنلاند، فرانسه، مجارستان، لتونی، لهستان، لیختن اشتاین، لیتوانی، لوگزامبورگ، جزیره مالت، پرتغال، رومانی، نروژ و یونان عضو قانون دوبلین هستند.
اصطلاحاً به هر کدام از این کشورها، کشور دوبلین گفته می‌شود. همه این عضو مقررات دوبلین هستند.
آیا دور زدن قانون دوبلین امکان پذیر است؟
اگر فرد پناهجو، شرایط خاصی داشته باشد، قانون دوبلین در مورد آن فرد در نظر گرفته نمی‌شود. بعضی از این شرایط عبارتند از:
- پناهجو یک فرد بی سرپرست زیر 18 سال باشد.
- همسر فرد متقاضی در یکی از کشورهای اروپایی اقامت داشته باشد.
- فرد پناهجو آنقدر بیمار باشد که امان برگشتش به کشوری که از آن آمده امکان پذیر نباشد.
- زمان دریافت پاسخ از کشوری که مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی است، بیشتر از زمان تعیین شده باشد.
این موضوع را باید در نظر داشته باشید که دور زدن قانون دوبلین به معنی پذیرش پناهندگی نیست.
بلکه به معنی عبور از یک مانع و رسیدن به ابتدای صف برای رسیدگی به درخواست پناهندگی است. به عبارت دیگر، اگر پناهجو به دلیل شرایطی که دارد شامل قانون دوبلین نشود، رسیدگی به درخواست پناهندگی او وارد پروسه دیگری، به غیر از پروسه دوبلین می‌شود.
آیا لغو قانون دوبلین در دستور کار اتحادیه اروپاست؟
بعد از سال‌ها کشمکش و زیر سؤال بودن قانون دوبلین و آتش سوزی که در کمپ موریا در سال 2019 اتفاق افتاد، تصمیم درباره لغو قانون دوبلین جدی‌تر شد.
اتحادیه اروپا طرحی به اسم “سازو کار همبستگی اجباری” را در نظر گرفته تا آن را جایگزین قانون دوبلین کند.
بر اساس این طرح، کشورهای عضو به ازای هر فرد بالغ پناهجو 10 هزار یورو و برای هر کودک 12 هزار یورو دریافت می‌کند تا فرد پناهجو را در کشور خود جا دهد.
بر اساس این طرح، به وضعیت پناهجویان قبل از اینکه از مرز کشورهای اروپایی عبور کنند، رسیدگی خواهد شد.
سهم هر کشور اروپایی نیز برای پذیرش تعداد پناهجویان از قبل مشخص می‌شود.
از سال 2015، اروپا با موج جدیدی از پناهجویان روبرو شد. از همان موقع تا امروز موضوع پذیرش پناهجویان و سهم هر کشور اروپایی مورد بحث است.
یونان و ایتالیا به دلیل مرزهای آبی، بیشتر از کشورهای دیگر با ورود پناهجویان روبرو شدند.
در نتیجه به سایر کشورهای اروپایی و به خصوص کشورهایی که در شمال اروپا هستند اعتراض کردند که چرا آنها در پذیرش پناهجویان نقش کم رنگ‌تری دارند.
در نهایت، اتحادیه اروپا به این نتیجه رسید که قانون دوبلین فقط باعث سردرگمی و طولانی‌تر شدن پروسه رسیدگی به درخواست پناهجویان می‌شود.
بنابراین، طرح جدیدی را پیشنهاد داده‌اند که هنوز معلوم نیست به تصویب برسد یا نه.
اما چیزی که مشخص است، فردی که می‌خواهد از مسیر پناهندگی به اروپا مهاجرت کند، باید این موضوع را در نظر داشته باشد که پناهجو نه فقط برای اروپا بلکه برای هر کشور دیگری یک بار اضافه است.
کاملاً هم طبیعی است که برای زیر این بار نرفتن، قوانینی گذاشته می‌شود که وضعیت پناهجو در آن کمترین اهمیت را دارد.
در نتیجه اسم این قانون دوبلین باشد یا سازو کار همبستگی اجباری یا هر چیز دیگر، هیچ فرقی به حال پناهجویان نمی‌کند.
این روزها روش‌های مهاجرت آنقدر متنوع است که تقریباً هر فرد با هر شرایطی که داشته باشد، می‌تواند روش درست و مناسب خود را انتخاب کند.
مهاجرت از مسیر پناهندگی، در همه دوران‌های تاریخی به جز موارد استثنایی، همیشه اشتباه‌ترین و سخت‌ترین راهی است که می‌شود انتخاب کرد.
