شوک فرهنگی مهاجرت
به‌تازگی وارد یک کشور خارجی شده‌اید و در اولین ملاقات با همکارتان، او به‌جای دست دادن، شما را در آغوش می‌گیرد. این رفتار در فرهنگ جدید، نمونه‌ای از شوک فرهنگی مهاجرت است. طبیعی است که این قبیل از رفتارهای خاص در کشورهای خارجی، عجیب و حتی غافلگیرکننده به نظر برسند.
شوک فرهنگی مهاجرت پدیده‌ای است که به دلیل تفاوت‌های عمیق فرهنگی بین زادگاه و محیط جدید، احساساتی مثل تعجب و سردرگمی را در مهاجران ایجاد می‌کند. البته، این شوک بخشی از مسیر ادغام با جامعه جدید است و شناخت آن باعث می‌شود تا این تغییرات را با آگاهی و انعطاف‌پذیری بپذیرید. در این مطلب از پارسی کانادا به شوک فرهنگی، عوامل، علائم و روش‌های مقابله با آن می‌پردازیم.
شوک فرهنگی مهاجرت چیست؟
شوک فرهنگی، احساسی از سردرگمی یا ناراحتی موقت است که بعد از مهاجرت به یک کشور دیگر تجربه می‌کنید. همه مهاجران تازه‌وارد با چنین شوکی روبه‌رو می‌شوند و طبق آمار، 85 درصد از دانشجویان بین‌المللی، شوک فرهنگی را در مهاجرت تحصیلی تجربه می‌کنند. خوشبختانه این شوک طبیعی است، بخشی از روند مهاجرت محسوب می‌شود و جای نگرانی ندارد. بعضی از افراد به‌سرعت و راحت‌تر از دیگران با شوک فرهنگی مهاجرت کنار می‌آیند و بعضی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند تا آن را پشت سر بگذارند.
شوک فرهنگی مهاجرت، اغلب هنگامی رخ می‌دهد که با آداب‌ورسوم، زبان، غذا، آب‌وهوا و هنجارهای اجتماعی متفاوتی روبه‌رو می‌شوید. همچنین، این شوک مراحل مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
مرحله اول: این مرحله با عنوان «ماه عسل» شناخته می‌شود که در آن همه چیز در فرهنگ کشور جدید هیجان‌انگیز به نظر می‌رسند و مشتاق به کشف و تجربه آن‌ها هستید.
مرحله دوم: مرحله بعد «مذاکره» است؛ جایی که با واقعیت‌های اطراف خود آشنا می‌شوید و ممکن است این واقعیت‌ها شما را دچار ناامیدی کنند.
مرحله سوم: این مرحله «تطبیق» نام دارد؛ در این مرحله، شروع به پذیرش و مطابقت دادن خود با واقعیت‌ها می‌کنید.
مرحله چهارم: «سازگاری» عنوانی است که به مرحله چهارم شوک‌های فرهنگی داده‌اند. در این مرحله به خروج از شوک فرهنگی نزدیک می‌شوید و کم‌کم به محیط جدید (همان‌گونه که هست) عادت می‌کنید.
آشنایی با عوامل ایجاد شوک فرهنگی برای مهاجران
شوک فرهنگی در اثر اضطرابی به وجود می‌آید که در مواجهه با محیط‌های ناآشنا تجربه می‌کنید. در محیط جدید، نشانه‌های فرهنگی متفاوتی مانند حرکات بدن، آداب‌ورسوم، اصطلاحات، زبان، لهجه و باورها وجود دارند. از جمله سایر عوامل اصلی در ایجاد شوک‌های فرهنگی هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوامل ایجاد شوک فرهنگی:
- حرکات و زبان بدن متفاوت
- آداب‌ورسوم محلی
- اصطلاحات و زبان متفاوت
- باورها و ارزش‌های فرهنگی
- حالات چهره و رفتارهای روزمره
- سنت‌ها و روال‌های اجتماعی
نگاهی به علائم و نشانه‌های شوک‌های فرهنگی
به طور کلی، علائم شوک فرهنگی که تازه‌واردان پس از مهاجرت تجربه می‌کنند، عبارت‌اند از:
- سردرد یا دل‌درد
- دلتنگی برای خانه
- اضطراب یا سوءظن
- عصبانیت غیرمنطقی
- خوابیدن بیش از حد
- ناامیدی و تحریک‌پذیری
- احساس خستگی مداوم
- بی‌حوصلگی و بی‌علاقگی
- احساس تنهایی یا ناامیدی
- کاهش بازدهی کاری یا تحصیلی
- کناره‌گیری از افراد و فعالیت‌های قبلی (از جمله فرار از محیط اینترنت)
- بی‌اعتمادی یا حتی احساس خصومت نسبت به مردم بومی آن کشور
کالرو اوبرگ (Kalervo Oberg) انسان‌شناس برجسته آلمانی، در مورد علائم شوک‌های فرهنگی جملات جالبی دارد. او می‌گوید:
«احساس می‌کنید مثل ماهی بیرون از آب هستید. فرقی نمی‌کند چقدر روشن‌فکر یا خوش‌نیت به نظر می‌رسید؛ چرا که تکیه‌گاه فرهنگی از زیر پایتان برداشته می‌شود و همین موضوع، احساس ناامیدی، اضطراب و سایر علائم را به همراه دارد.»
6 تکنیک کاربردی از روش‌های مقابله با شوک فرهنگی
این نکته مهم را به‌خاطر بسپارید که شوک‌های فرهنگی بخشی جدانشدنی از زندگی در خارج از کشور هستند. بهتر است این واقعیت را بپذیرید و خودتان را برای سازگاری هر چه سریع‌تر آماده کنید. موارد زیر، چند روش برای مقابله با شوک فرهنگی محسوب می‌شوند و تأثیر قابل توجهی در بهبود حالتان دارند:
1. یادتان باشد که این شوک کاملاً طبیعی است
فراموش نکنید، بیشتر افرادی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، این تجربه را پشت سر می‌گذارند. شوک فرهنگی مهاجرت نشانه این نیست که چیزی اشتباه است یا شما چیزی کم دارید. این شوک بخشی از تجربه مهاجرت است و سال‌ها بعد، به این دوران با نگاهی خوش‌بینانه و به‌عنوان خاطره یاد می‌کنید.
💡یک نکته مهم
اگر فرصت زندگی در بخشی دیگر از دنیا را پیدا کرده‌اید و قرار است با فرهنگ‌ها و سنت‌های جدید، چه خوب و چه بد، آشنا شوید؛ همه این‌ها بخشی از ماجراجویی مهاجرت است.
2. فضای شخصی خودتان را بسازید
مهاجرت کردن خوب است؛ اما قبل از آن، چند وسیله شخصی در چمدانتان قرار بدهید تا خانه جدید خود را با آن‌ها دل‌نشین‌تر کنید. به‌عنوان مثال، کوسن مورد علاقه یا یک قاب عکس می‌تواند فضای خانه جدید را متفاوت کند و احساس راحتی بیشتری داشته باشید. فضایی امن برای خود ایجاد کنید تا هر وقت اوضاع کمی سخت شد، به آن پناه ببرید.
3. ذهنتان را باز نگه دارید
یکی از مؤثرترین راه‌های مقابله با شوک‌های فرهنگی، باز نگه‌داشتن ذهن و استقبال از تجربیات جدید است. تا جایی که ممکن است، به تغییرات، رفتارها و اتفاقات جدید پاسخ مثبت بدهید و واکنش خوبی داشته باشید. مثلاً دعوت به رویدادها یا مهمانی‌ها را بپذیرید، غذاهای متفاوت را بچشید، همراه با یک دوست جدید قدم بزنید و فرهنگ و سنت‌های جامعه جدیدتان را زودتر کشف کنید. البته، احتیاط کنید و مطمئن شوید که سلامت و ایمنی خود را به خطر نمی‌اندازید.
4. مسافرت بروید و گشت‌وگذار کنید
گوشه‌نشینی را کنار بگذارید، بیشتر بیرون بروید و محیط جدید را کشف کنید. تا مدتی مثل یک توریست زندگی کنید و برای این کار از وسایل حمل‌ونقل عمومی کمک بگیرید. در شهر گشتی بزنید، با دوربین خود عکس بگیرید یا هر روز یک جای جدید را ببینید. حتی اگر یک کوچه متفاوت در مسیر خانه‌تان قرار دارد، چند روزی را از همان مسیر به خانه برگردید. شاید حتی مسیر سریع‌تری برای رسیدن به محل کار پیدا کنید، جایی جدید برای وقت‌گذرانی و استراحت داشته باشید یا عکسی فوق‌العاده برای به اشتراک گذاشتن با خانواده و دوستانتان بگیرید.
5. یک علاقه‌مندی خاص برای خود پیدا کنید
یک فعالیت یا سرگرمی مورد علاقه مثل بازی کردن با پلی‌استیشن در خانه جدیدتان پیدا کنید. حتی می‌توانید، قدم زدن در موزه شهر یا قهوه خوردن در پارک و کوه‌نوردی را هم امتحان کنید. این‌طوری، زمانی که شرایط کمی سخت شد، می‌توانید به آن فعالیت یا مکان برگردید و از آن لذت ببرید. در نهایت، به خودتان یادآوری کنید که چرا به این کشور آمده‌اید هدفتان چیست.
6. یک پروژه جدید برای خود تعیین کنید
یک پروژه جدید، آسان و جذاب برای خود انتخاب کنید. یادگیری پخت یک غذای محلی، تمرین گام‌های یک رقص سنتی یا به خاطر سپردن چند اصطلاح مفید از این قبیل پروژه‌ها محسوب می‌شوند. داشتن یک پروژه برای کار کردن روی آن، حس موفقیت به شما می‌دهد و باعث می‌شود که کمتر به شوک فرهنگی مهاجرت فکر کنید.
مزایای عبور از شوک فرهنگی و سازگاری با محیط جدید
تجربه شوک‌های فرهنگی، اگرچه در ابتدا چالش‌برانگیز است، اما به رشد شخصی و تقویت مهارت‌های اجتماعی کمک می‌کند. وقتی افراد بر این تجربه نسبتاً دشوار غلبه می‌کنند و با محیط جدید سازگار می‌شوند، به درک بهتری از خود و دنیای پیرامون می‌رسند. این فرآیند نه‌تنها باعث آشنایی بیشتر با فرهنگ‌های مختلف می‌شود، بلکه دیدگاه‌های تازه‌ای را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. عبور از شوک‌های فرهنگی، فرصت جدیدی برای یادگیری، تقویت اعتمادبه‌نفس و بهبود روابط اجتماعی محسوب می‌شود.
از جمله مزایای عبور از شوک‌های فرهنگی و سازگاری با محیط جدید عبارت‌اند از:
- توسعه دیدگاه جهانی
- افزایش انعطاف‌پذیری
- تقویت اعتمادبه‌نفس
- بهبود مهارت‌های ارتباطی
- توانایی حل مسائل پیچیده
- پذیرش تغییرات و تطبیق‌پذیری
- درک عمیق‌تر از فرهنگ‌های مختلف
- افزایش خودآگاهی و درک بهتر از خود
از شوک تا رُشد فرهنگی در خارج از کشور با مهاجرت موفق!
به یاد داشته باشید که شوک فرهنگی مهاجرت، بخش ضروری و جدانشدنی از تجربه زندگی در خارج کشور است. با پذیرش این واقعیت و پیدا کردن راه‌های مؤثر برای مدیریت آن، از اثرات منفی شوک‌های فرهنگی کم کنید و از زندگی در محیط جدید لذت ببرید. همان‌طور که در این مطلب اشاره کردیم، تکنیک‌های مؤثری مثل گشت‌وگذار در شهر، رفتن به موزه یا یادگیری اصطلاحات جدید برای عبور از این چالش مفید هستند.
جالب اینکه بدانید، لازمه رشد فرهنگی در خارج از کشور «مهاجرت موفق» است. برای مهاجرت کاری، تحصیلی یا سرمایه‌گذاری موفق می‌توانید، از خدمات مشاوره‌ای مؤسسه پارسی کانادا استفاده کنید. مشاوران ما آماده‌اند تا شما را در مراحل مختلف مهاجرت و سازگاری با فرهنگ جدید راهنمایی کنند. برای شروع مسیر موفق مهاجرت کافی است، فرم دریافت مشاوره زیر را تکمیل کنید و منتظر تماس همکاران ما باشید!
کنارتان هستیم. کافیست فرم مشاوره را پر کنید.
فیلد های "*" اجباری هستند
سؤالات متداول
شوک فرهنگی احساس سردرگمی یا ناراحتی موقتی است که پس از مهاجرت به یک کشور دیگر تجربه می‌کنید. این پدیده معمولاً به دلیل تفاوت‌های فرهنگی با محیط جدید ایجاد می‌شود و بخشی از روند مهاجرت سرمایه گذاری، تحصیلی یا کاری است.
علائم شوک فرهنگی شامل سردرد، دل‌درد، دلتنگی برای خانه، اضطراب، عصبانیت غیرمنطقی، خوابیدن بیش از حد، و کاهش بازدهی کاری یا تحصیلی است.
عوامل مختلفی مانند تفاوت در حرکات بدن، آداب‌ورسوم، زبان و اصطلاحات، باورها و ارزش‌های فرهنگی، حالات چهره و رفتارهای اجتماعی باعث شوک فرهنگی می‌شوند.
برای مقابله با شوک فرهنگی، ذهن خود را باز نگه دارید، به تجربیات جدید خوشامد بگویید، فضای شخصی خود را ایجاد کنید و به گشت‌وگذار در محیط جدید بپردازید.
عبور از شوک فرهنگی موجب رشد شخصی، تقویت مهارت‌های اجتماعی، افزایش اعتمادبه‌نفس، بهبود مهارت‌های ارتباطی و درک عمیق‌تر از فرهنگ‌های مختلف می‌شود.
آیا سوالی دارید؟